شیرآلات بهداشتی و ساختمانی

شیرآلات ملزوماتی برای کنترل و تنظیم جریان آب، مایعات و سیالات می‌باشند. در گذشته آبرسانی به محل زندگی و سکونت یکی از دغدغه‌های روزمره انسان‌ها بوده است. البته با دشواری‌ها و کاستی‌های فراوان. در آن زمان تامین آب مصرفی با ایجاد کانال و یا کندن چاه در نزدیکی خانه‌ها انجام می‌پذیرفت. اما به مرور زمان با تشکیل سیستم موتورخانه و لوله کشی و همچنین اختراع شیر آب، شیوه‌ی زندگی بشر به صورت عمده‌ای تغییر پیدا کرد.

اگرچه امروزه به دلیل فراوانی و دسترسی آسان، نقش و اهمیت شیرآلات در ایجاد سهولت و راحتی در زندگی روزمره کمتر به چشم می‌خورد. با ظهور صنعت شیرسازی بسیاری از سختی‌های گذشته در مصرف آب از میان رفته است. استفاده از شیرآلات در مصارف امروزی علاوه بر رفاه باعث صرفه‌جویی در مصرف آب و منابع نیز شده است و از اتلاف بی مورد آب جلوگیری کرده است. سهولت در استفاده، دوام، حفظ بهداشت، کنترل بهتر و بهینه منابع و کارایی بیشتر از جمله مزایای اصلی یک شیر آب مناسب است.

از ابتدای اختراع شیرآلات تا به امروز، این صنعت دست خوش تغییر و تحولات بسیاری شده است. در بازار حال حاضر، صنعت شیرسازی علاوه بر طراحی ظاهری محصولات، به بهبود بخشیدن اجزای فنی محصولات پرداخته و با به کارگیری تکنولوژی روز، سیر عظیمی از امکانات و آپشن‌های مدرن را بوجود آورده است. با طراحی نمونه‌ها و مدل‌های جدید و خاص، این صنعت هم از منظر زیبایی و هم از منظر کارایی پیشرفت چشمگیری داشته است.

شیر آب ساده (قدیمی)

اما یک شیر خوب را چگونه تشخیص دهیم و یا به هنگام خرید یک شیر آّب به چه نکات و متغیرهایی توجه کنیم؟

جنس شیرآلات

جنس شیرآلات معمولاً از آلیاژهای فلزی است. امروزه عمده‌ی آلیاژ کار شده برای تولید یک شیر آب، آلیاژ برنج می‌باشد. علاوه بر آلیاژ برنج در تولید این نوع از محصولات، می‌توان از عناصر فلزی دیگری مانند روی، چدن، مس، نقره، برنز، آلمینیوم، استیل، سرب خشک و دیگر فلزاتی که در برابر آب و رطوبت مقاوم هستند، استفاده نمود. منتهی درصد به کارگیری اینگونه آلیاژها نباید بیشتر از اندازه‌ی تعیین شده توسط سازمان استاندارد باشد.

در شیرآلات ساختمانی که برای مصارف آب تولید می‌شوند، میزان آلیاژ عناصر فلزی به تناسب خاصی است. بر اساس این تناسب در ساخت محصول از برخی از فلزات می‌توان به مقدار بیشتری استفاده شود، ولی میزان برخی از آن‌ها نباید بیشتر از حد استاندارد باشد. به عنوان مثال در بعضی شیرآلات درصد روی بیشتر و در برخی کمتر است؛ اما درصد سرب به کار رفته در همه‌ی آن‌ها نباید بیشتر از ۲٫۵ درصد باشد. زیرا استفاده‌ی بیشتر از این مقدار، کیفیت شیر را کاهش می‌دهد.

پایین بودن درصد استاندارد سرب در ساخت شیرآلات، نکته‌ی مهم و حائز اهمیتی است که باید به آن توجه شود. دلیل آن است که سرب در طی زمان دچار خوردگی می‌شود. این آسیب دیدگی علاوه بر این که در کارکرد شیر تاثیر می‌گذارد، سبب خراب شدن ظاهر آن نیز می‌شود. فارق از این ادله، مهمترین عامل به خطر افتادن سلامتی انسان می‌باشد. زیرا زمانی که شیر دچار خوردگی و آسیب دیدگی می‌شود، مواد مضر آن وارد آب مصرفی شده و سلامت را تهدید می‌کند. بنابراین استفاده از آلیاژهای غیر استاندارد علاوه بر کاهش عمر محصول به لحاظ بهداشتی نیز مشکل ساز است. به همین دلیل بهتر است از شیرآلات دارای استاندارد و تایید شده استفاده شود.

جنس اجزای داخلی شیر می‌تواند همانند جنس بدنه‌ی آن و یا متفاوت از آن باشد. مثلاً جنس کارتریج شیر می‌تواند از جنس برنج و یا سرامیکی باشد. دسته‌ای از اجزای خارجی نیز می‌توانند به همین منوال باشند. اجزای خارجی مانند دسته‌ی شیرآلات هم می‌تواند از جنس استیل و هم از جنس پلاستیک باشد. این مسئله بستگی به طراحی و برآورد مبانی تولید در ساخت شیرآلات دارد و ممکن است در کارخانه‌های مختلف متمایز از یکدیگر باشد. ولی باید به خاطر داشت که تمامی این اصول از موارد تعیین شده‌ای به نام استاندارد تبعیت کنند.

رنگبندی شیرآلات

شیرآلات پس از طراحی و ساخت توسط برخی از فلزات آبکاری شده و یا به وسیله‌ی رنگ‌های پودری مخصوصی پوشش داده می‌شوند. رنگ کردن و یا آبکاری فلزات هر کدام به صورت جداگانه به سبک و سیاق خود انجام می‌شود. پوشش از نظر زیبایی و محافظت از شیر دارای اهمیت زیادی است. رنگ و آبکاری، زیبایی منحصر به فردی را به هر یک از محصولات در حوضه‌ی شیرآلات بهداشتی و ساختمانی می‌دهد که در دکوراسیون و دیزاین سرویس‌های بهداشتی و حمام از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. اما مهمترین نقش پوشش، ایزوله کردن است. تا محصول به میزان مناسبی در برابر آسیب‌های ناشی از واکنش‌های شیمیایی مقاوم ‌باشد. آسیب‌های مانند زنگ زدن و یا پوسیده شدن و خوردگی.

امروزه شیرآلات بهداشتی از نظر رنگبندی از تنوع بالایی برخوردارند. از حیث طیف رنگی و آبکاری می‌توان به رنگ‌های کروم، طلایی، رزگلد، برنز، زیتونی، مشکی، سفید، آبی، قرمز، سبز و… اشاره نمود. اکثر این رنگبندی‌ها هم به صورت براق و هم به صورت مات، یافت می‌شوند.

رنگبندی شیرآلات

آبکاری شیرآلات

آبکاری پوشش نهایی بر روی شیر است که ظاهر آن را شکل می‌دهد. آبکاری دقیق و تمیز شیرآلات، کلیدی‌ترین عامل در طول عمر و زیبایی شیر می‌باشد. آبکاری شیرآلات بهداشتی و ساختمانی که با دقت میکرون بالایی انجام می‌پذیرند، از زیبایی ظاهری و دوام بیشتری برخوردار خواهند بود. آبکاری بر روی شیرآلات ساختمانی به وسیله‌ی عناصر فلزی مختلفی انجام می‌گیرد. هر کدام از این عناصر فلزی رنگ‌ها و ویژگی‌های مختص به خود را دارا می‌باشند.

آبکاری کروم در شیرآلات

اکثر شیرآلات بهداشتی و ساختمانی به وسیله‌ی فلز کروم آبکاری می‌شوند. این روکش خاکستری نقره‌ای رنگ، براق و درخشان است و می‌توان آن را رایج‌ترین آبکاری دانست. مقاومت نسبتاً خوبی در برابر خط و خش و مواد شوینده ( به غیر از شوینده‌های اسیدی قوی ) دارد. صاف و صیقلی بوده و به آسانی تمیز می‌شود. روکش کروم، در قیاس با سایر فلزات از درخشندگی بالایی برخوردار می‌باشد.

آبکاری نیکل در شیرآلات

این نوع آبکاری به رنگ نقره‌ای روشن است. در اصل نیکل یک فلز نقره‌ای متمایل به زرد است. دارای سطح صیقلی بوده و درخشان می‌باشد. آبکاری نیکل به دلیل خاصیت انبساط و انقباض پذیری این عنصر، به صورت ترکیبی با کروم انجام می‌شود. یعنی ابتدا آبکاری نیکل با دقت میکرون بالا انجام شده و سپس یک لایه‌ی نازک آبکاری کروم روی سطح آن را می‌پوشاند. این کار به این خاطر انجام می‌شود که آبکاری نیکل به تنهایی بر روی شیرآلات ساخته شده از بعضی آلیاژهای فلزی، بعد از گذشت مدت زمانی دچار ترک، شکستگی و یا خورد شدگی می‌شود. با انجام دو مرحله‌ای این نوع آبکاری همراه با کروم، از بروز چنین مشکلی جلوگیری می‌شود.

آبکاری استیل در شیرآلات

یکی از بهترین آبکاری‌های شیرآلات بهداشتی و ساختمانی، آبکاری استیل می‌باشد. این آبکاری از کیفیت خوبی برخوردار است و ماندگاری بالایی دارد. آبکاری استیل و کروم شبیه به یکدیگرند؛ با این تفاوت که استیل به حالت مات و کروم براق‌تر است. همینطور دوام محصول آبکاری شده با استیل بیشتر از آبکاری همان محصول با آلیاژ کروم می‌باشد.

آبکاری برنج در شیرآلات

برنج آلیاژی است که از ترکیب دوعنصر مس و روی به دست می‌آید. فلز برنج رنگی شبیه به طلایی دارد. به همین دلیل از آبکاری آن در شیرآلات طلایی یا زرد استفاده می‌شود. آبکاری برنج بر روی محصولات، دوام خوبی داشته و همچنین دارای خاصیت ضد میکروبی می‌باشد.

آبکاری برنز در شیرآلات

آلیاژ برنزی که در آّبکاری برنز به عنوان روکش استفاده می‌شود، ترکیبی از دو عنصر مس و قلع می‌باشد. دارای استحکام خوبی است و همینطور قیمت مناسبی نیز دارد.

آبکاری پی وی دی ( PVD )

آبکاری به روش پی وی دی، یک روش آبکاری است که به صورت پاششی و در حالت خلاء انجام می‌پذیرد. این مدل آبکاری بسیار با دوام بوده و مقاومت بالایی در برابر تغییر رنگ، ساییدگی و خط و خش دارد. روش آبکاری به وسیله‌ی پاشش فلز تیتانیوم در حالت بخار مایع بر روی محصول صورت می‌پذیرد. سپس این بخار مایع خشک شده و شکل رسوب جامد به خود می‌گیرد. سختی روکش تشکیل شده بر روی محصول در اثر آبکاری پی وی دی بسیار زیاد بوده؛ به طوری که گفته می‌شود چند برابر فلز فولاد وآهن دارای مقاومت و سختی می‌باشد.

آبکاری الکترولاک یا الکتروفورتیک ( EPD )

در این روش از آبکاری، ذرات پودری رنگ به صورت معلق در یک محیط مایع، به وسیله‌ی الکترود به محصول انتقال پیدا می‌کند. با اعمال ولتاژ الکتریکی، ذرات رنگ رسوب کرده، سپس حالت جامد به خود گرفته و روکش آبکاری را تشکیل می‌دهند. از مزیت‌های این روش این است که، انجام فرآیند بسیار سریع بوده و مقرون به صرفه می‌باشد.

آبکاری الکترواستاتیک

در این نوع آبکاری، رنگ پودری به صورت کوره‌ای بر روی محصول پاشیده می‌شود. این نوع آبکاری امکان به وجود آوردن روکش‌های رنگی مختلف و متفاوتی را در شیرآلات فراهم ساخته است. روکش حاصل شده از این روش آبکاری، دارای مقاومت بسیار خوبی می‌باشد.

انواع شیرآلات بهداشتی در ساختمان

وقتی صحبت از شیرآلات بهداشتی ساختمانی می‌شود، در واقع منظور همان چهار تکه اصلی شیر است ( چهار قلم شیر آب با کاربری متفاوت ) که در یک خانه، نیاز دسترسی به آب برای مصارف مختلف را فراهم می‌کنند. کاربرد این شیرآلات در قسمت‌های آشپزخانه، سرویس‌های دستشویی و حمام می‌باشد. این چهار تکه اصلی شیرآلات بهداشتی شامل شیر روشویی، شیر توالت یا آفتابه، شیر دوش حمام و شیر سینک یا ظرفشویی آشپزخانه می‌باشد.

البته باید در نظر داشت که به غیر از محصولات نام برده شده، شیر‌آلات دیگری هم در ساختمان مورد استفاده واقع می‌شوند که بسیار کاربردی نیز می‌باشند. از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین آن‌ها می‌توان شیر پیسوار را نام برد. در واقع شیر پیسوار رابط اصلی بین لوله کشی ساختمان و شیرآلات بهداشتی می‌باشد.

انواع شیرآلات بهداشتی

شیر روشویی

شیر روشویی یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اقلام شیرآلات بهداشتی است. محل اصلی قرار گیری این شیر بر روی انواع روشویی در سرویس بهداشتی و حمام می‌باشد. شیر‌های روشویی خود نیز در تناسب با مدل روشویی مانند روشویی کابینتی، روشویی پایه دار سرامیکی، روشویی نیم پایه سرامیکی، روشویی سرامیکی، روشویی سنگی و… ، شامل طراحی‌ها، رنگ‌ها و مدل‌های مختلف و متفاوت می‌باشند. از این مدل‌ها می‌توان به شیر روشویی پایه کوتاه، شیر روشویی پایه بلند، شیر روشویی متحرک، شیر روشویی دیواری و شیرهای روشویی هوشمند مثل شیر روشویی چشمی ( دارای سنسور حرکتی )، شیر روشویی لمسی ( دارای سنسور تاچ) شیر روشویی دیجیتالی، اشاره نمود.

شیر روشویی

شیر روشویی مدل دار

شیر توالت و یا آفتابه

شیر توالت عملاً محصولی مختص برای کشور‌های آسیایی از جمله ایران می‌باشد. کاربری این شیر در سرویس دستشویی بوده و در نزدیکی توالت زمینی ( آسیایی یا ایرانی ) و یا توالت فرنگی کار گذاری می‌شود. در ارتفاع پایین‌تری و نزدیک به کف سرویس به دیوار نصب شده و با اتصال یک شلنگ توالت به قسمت زیرین شیر توالت، امکان استفاده از آب فراهم می‌شود.

شلنگ توالت خود از دو قسمت شلنگ ( همراه با مهره‌های آن ) و پرلاتور ( سری پخش کننده آب ) تشکیل می‌شود. شلنگ توالت نیز طرح‌‌ها، مدل‌ها‌، رنگ‌ها و اندازهای مختلف دارد و می‌توان آن را به صورت هم‌خوان با همان جنس و آبکاری شیر توالت مورد نظر انتخاب کرد. شلنگ‌های توالت در طرح‌ها و مدل‌های ریز بافت، معمولی ( متوسط ) و درشت بافت، اندازه‌های استاندارد ۶۰ سانتیمتری و ۱۲۰ سانتیمتری ( بسته به فاصله‌ی توالت از شیر)، و همچنین رنگبندی مختلف به وسیله‌ی روش‌های آبکاری گوناگون در بازار موجود می‌باشند.

شیر توالت

شیر دوش حمام

شیر دوش بر روی دیوار حمام نصب شده و با اتصال یک علم دوش ( یونیور یا یونیورست ) بر روی آن تکمیل می‌شود. یونیورست شامل تمامی قسمت‌های یک علم دوش کامل مثل بدنه ( علمک )، سردوش ثابت، سردوش متحرک و شلنگ آن می‌شود. در واقع علم دوش استفاده اصلی و کاربردی شیر دوش را به وجود می‌آورد. طراحی علم دوش بر طبق استانداردهای خاص خود انجام شده و در مدل‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌های متنوعی ساخته می‌شود.

شیر دوش

به طور کلی علم دوش عموماً در دو نوع تک کاره و چند کاره تولید می‌شود که هر کدام مزیت جداگانه و یا مکملی را دارا می‌باشند. علم تک کاره دوش شامل یک سردوش متحرک است ( به دلیل شباهت این قسمت به گوشی‌های قدیمی تلفن، به آن گوشی دوش و یا تلفنی دوش نیز می‌گویند ) که اکثراً به وسیله‌ی یک شلنگ بلند به بدنه‌ی اصلی دوش متصل می‌شود. علم چند کاره دوش علاوه بر تمامی قسمت‌های دوش تک کاره، دارای یک سری دوش ثابت نیز می‌باشد. اما با این حال در بسیاری از علم دوش‌ها، این سردوش ثابت نیز قابل تنظیم است و می‌توان آن را در جهت دلخواه قرار داد.

شیر علم دوش تک کاره

شیر علم دوش چند کاره

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، دوش‌های هوشمند و دیجیتالی نیز در بازار طرفداران خاص خود را پیدا کرده اند. این دسته از محصولات معمولاً به صورت پنلی بر روی دیوار نصب شده و در اتاقک‌های شیشه‌ای همراه با زیردوش کاور می‌شوند. حمام گرفتن و شست و شو با این نوع از دوش‌ها بسیار آسان و لذت بخش می‌باشد.

شیر سینک یا ظرفشویی آشپزخانه

شیر سینک یا ظرفشویی برای آشپزخانه تقریباً همانند شیر روشویی برای سرویس بهداشتی می‌باشد؛ با این تفاوت که بدنه‌ی شیر دارای ارتفاع بلندتری بوده و متحرک است تا بتواند تمام سینک را شست و شو دهد. همانطور که پیداست شیر ظرفشویی بر روی سینک‌های تک لگنه و یا دو لگنه‌ی آشپزخانه نصب می‌شود. شیر سینک نیز مانند بقیه‌ی شیرآلات بهداشتی، دارای طراحی‌های متفاوت، مدل‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلفی می‌باشد.

شیر سینک

شیرهای سینک و یا ظرفشویی معمولاً در دو حالت ساده و فنردارعرضه می‌شوند. هر دو نوع این محصولات به صورت متحرک می‌باشند. منتهی در شیر سینک ساده به مانند شیر روشویی متحرک، فقط قسمت لوله‌ی شیر قابلیت چرخش و حرکت دارد. ولی در شیر سینک فنردار، قسمت لوله‌ی شیر علاوه بر متحرک بودن، دارای بخشی شلنگ مانند می‌باشد که با کاوری فنردار پوشش داده شده است. این قسمت از شیر، قابلیت این را دارد که به تمامی جهات چرخیده و حرکت کند.

شیر سینک ساده

شیر سینک فنردار

مزایای استفاده از شیرآلات باکیفیت و استاندارد

به دلیل مزایای زیادی که استفاده از شیرآلات دارد امروزه استفاده از شیرآلات بهداشتی در ساختمان، یک مسئله‌ی کاملاً ضروری است.

شیرآلات امکان استفاده راحت‌تر و آسان‌تر از آب مصرفی مورد نیاز برای زندگی روزمره را فراهم ساخته و انجام کار‌ها را تسریع بخشیده است. شست و شو بسیار راحت‌تر شده و انجام بهداشت فردی به طور مرتب صورت می‌گیرد.

مهمترین مزیت استفاده از شیرآلات باکیفیت، صرفه جویی در مصرف آب می‌باشد؛ زیرا موجب استفاده از آب به مقدار نیاز شده و از هدر رفتن آن جلوگیری می‌کند.

برخی از شیرآلات مدرن مثل شیرآلات چشمی و یا شیرآلات پدالی، سبب رعایت بهتر بهداشت و پاکیزگی می‌شوند. چراکه مانع از تماس دست با شیر و انتقال آلودگی در فضای سرویس‌های بهداشتی می‌شوند. همین امر سبب جلوگیری از انتقال بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.

شیرآلات غیر استاندارد نه تنها به بهداشت کمک نمی‌کند، بلکه باعث به وجود آمدن مشکلات بیشتری نیز می‌شوند. مثلاً شیرآلاتی که در ساخت آن‌ها میزان استفاده از سرب خشک رعایت نشده، سبب ایجاد بیماری‌های مختلف میگردند. زیرا میزان بالای سرب در تولید شیرآلات، موجب خوردگی شیر در طی زمان و ورود مواد شیمیای و املاح نامناسب به درون آب مصرفی می‌شود.

نکات خرید

انتخاب شیرآلات بهداشتی ساختمانی مناسب ( فارق از بحث دکوراسیون و دیزان که بستگی به سلیقه‌ی هر فرد دارد ) بر اساس نوع کاربری و اندازه‌ی مورد نظر، مسئله‌ی بسیار مهمی می‌باشد. نکات قابل توجهی در انتخاب مدل شیر یا نوع آن با در نظر گرفتن شرایط سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه و همچنین اندازه‌ی ملزومات آن وجود دارند. مثل مدل و اندازه‌ی روشویی یا سینک ظرفشویی، طول فاصله و ارتفاع شیر‌های پیسوار تا محل نصب شیر، رعایت ارتفاع در نصب شیر‌های توالت و دوش وموارد دیگر .

همینطور توجه به امر شست و شوی شیرآلات در انتخاب جنس مناسب و نگهداری مناسب از آن، به طول عمر و دوام شیرآلات کمک شایانی می‌نمایید.

در آخر با درنظر گرفتن مسائل دکوراتیو و هماهنگی و همخوانی ملزومات سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه، می‌توان از طیف وسیعی از طراحی‌ها و مدل‌های متنوع شیرآلات بهداشتی و ساختمانی، محصول مورد نظر و پسند خود را انتخاب کرد.